حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی

استاد ابوالقاسم فردوسي طوسي صاحب شاهنامه منظوم بزرگترين شاعر حماسه سراي ايران و از بزرگترين شاعران جهان است. اين شاعر بزرگ در حدود سال 329 هجري در قريه باژ از توابع شهر طوس به دنيا آمد. ابوالقاسم فردوسي از طبقه دهقانان طوس بود و زندگي وي بيشتر در مولدش يعني قريه باژ كه در آن آب و زمين داشت سپري شد در حدود چهل سال داشت كه به نظم شاهنامه پرداخت پس از آن كه سي سال در اين كار عظيم رنج برد به غزنين رفت و با دربار سلطان محمود ناصرالدين سبكتكين آشنايي يافت و نسخه شاهنامه را به نام او كرد. اما سلطان محمود غزنوي با آنكه شاعران را مي نواخت وصله هاي گران به ايشان مي بخشيد با او خوشرفتاري نكرد. از علت هاي حرمان فردوسي اختلاف مذهبي و اختلاف نژادي ذكر كرده اند. فردوسي مذهب تشيع داشت و سلطان محمود غزنوي پيرو تسنن بود و فردوسي به وطنش ايران عشق مي ورزيد و همين عشق او را واداشت كه ساليان دراز عمر خود را به سرودن داستان پهلوانان و بزرگان ايران صرف كند و در سراسر كتاب سترگ او اين دلبستگي نمايان است .

تاريخ سيستان درباره علت اختلاف حكيم ابوالقاسم فردوسي با سلطان محمود غزنوي مي نويسد:

ابوالقاسم شاهنامه به شعر كرد ، وبرنام محمود كرد و چندين روز همي برخواند. محمود گفت: همه شاهنامه خود هيچ نيست مگر حديث رستم ، و اندر سپاه من هزار مرد چون رستم است.

ابوالقاسم گفت: زندگاني خداوند دراز باد ، ندانم اندر سپاه تو چند مرد چون رستم باشد ، اما اين دانم كه خداي تعالي خويشتن را هيچ بنده چون رستم نيافريد.اين بگفت و زمين بوسه كرد و برفت به هرحال سلطان در فردوسي خشم گرفت و شاعر بزرگ از غزنين گريخت و به هرات و از آنجا به مازندران رفت و سپس در آخر عمر به خراسان بازگشت و در حدود سال 411 يا 416 هجري در مولد خويش درگذشت و درباغ خود در طابران طوس مدفون گشت .

موضوع شاهنامه تاريخ است از آغاز خلقت تا انقراض شاهنشاهي ساسانيان و انتشار اسلام در ايران .شاهنامه فردوسي از شاهكارها و آثار جاويدان شعر فارسي و از منظومه هاي حماسي مشهور جهان است كه به اغلب زبانهاي خارجي ترجمه شده است. ماخذ اصلي فردوسي در سرودن منظومه كتاب شاهنامه اي بوده است به نثر كه به دستور ابو منصور محمد بن عبدالرزاق سپهسالار خراسان در سال 346 هجري فراهم آمده و تدوين شده بود. مجموع اين كتاب را مي توان به دوقسمت داستاني و تاريخي تقسيم كرد. قسمت داستاني از آغاز كتاب تا تاسيس دولت ساساني است و قسمت دوم ، يعني از آغاز پادشاهي اردشير تا پايان كتاب جنبه تاريخي دارد ، اگرچه بعضي افسانه ها نيز مطالب تاريخي آميخته و بدان صورت داستان داده است .

                                               دكتر پرويز ناتل خانلري و دكتر ذبيح الله صفا

              

 

                

 

                

 

                 

 

سيد محمد باقر شفتي

حجه الاسلام سيد محمد باقر شفتي از علماي دوره قاجاريه است . ايشان در روستاي چرزه در طارم عليا در سال 1175 هجري قمري به دنيا آمد. در شفت مقدمات علوم حوزوي را فرا گرفت و براي تكميل سطوح به كربلا رفت و نزد بحرالعلوم شاگردي نمود. سپس همراه استاد به نجف اشرف رفت و در درس شيخ جعفر كاشف الغطاء حاضر شد. پس از چندي به ايران باز گشت و در قم نزد ميرزاي قمي و در كاشان در محضر ملا مهدي نراقي به علم و معرفت آموزي پرداخت. سپس در اصفهان با زهد و گمنامي به تدريس پرداخت ولي شجاعت وي در اجراي احكام الهي و احقاق حقوق مردم از ستمگران دوران قاجار وي را نزد علما و مردم محبوب و مشهور ساخت.وي همواره از ستمگران و پادشاهان عصر خويش ، فتحعلي شاه و محمد شاه قاجار دوري مي گزيد و با قناعت و مناعت طبع به تربيت شاگردان و تاليف كتاب مي پرداخت . از آثار وي مي توان به آداب الصلوه الليل و فضائلها ، اجوبه المسائل ، شرح حال ابابصير،الحدود، الحليه والامعه و... اشاره كرد. وي در 2 ربيع الثاني در سال 1260 هجري قمري در اصفهان درگذشت و در مسجدي كه سالها جايگاه تدريس و نمازش بود (مسجد سيد اصفهان) به خاك سپرده شد.

اختراع دینامیت

ديناميت : مخترع اين ماده انفجاري يك شيميدان سوئدي به نام «آلفرد برنارد نوبل» بود.نوبل كه بعد از اتمام تحصيلات خود به علت اشتياق زياد به شيمي ، به تحقيقات مختلف درباره مواد منفجره دست زده بود ، در اين روز (7 مه 1878) از تركيب «نيتروگليسترين» و پنبه باروت ، ديناميت را بوجود آورد. نوبل بعدها به علت پشيماني از اين اختراع كليه ثروت خود را وقف اعمال خيرخواهانه كرد. همچنين جايزه نوبل كه به برترين آثار علمي و ادبي و نيز در زمينه صلح داده ميشود ، توسط او پايه گذاري شد.

انقراض ساسانیان

ساسانيان آخرين سلسله حكومتي قبل از ورود اسلام به ايران است . فتح ايران از زمان ابوبكر(اولين خليفه مسلمين) آغاز شد. طي جنگهاي متمادي مسلمانان توانستند با استفاده از نابساماني حكومت ساسانيان ، ناخشنودي مردم و سادگي و بي پيرايگي دين اسلام ، شكستهاي متعددي بر سپاه ايران وارد كنند . مهمترين آنها نبرد قادسيه بود كه طي آن سرزمين عراق كه متعلق به ايران بود به دست مسلمانان افتاد . از پي آن تيسفون پايتخت ساسانيان فتح شد. در اين زمان يزدگرد سوم حاكم ايران بود ، او سعي كرد با جمع آوري سپاه ، شكستهاي خود را جبران كند ولي در نبرد نهاوند(فتح الفتوح) نيز شكست خورد و پس از آن به فارس و سپس به خراسان گريخت و در مرو كشته شد.

كاپيتولاسيون

كاپيتولاسيون به قراردادي گفته ميشود كه بر اساس آن اگر تبعه كشوري در كشور ديگر مرتكب جرم شود، آن كشور حق دستگيري و مجازات وي را ندارد و بايد به وطن خود فرستاده شود تا طبق قوانين كشور متبوع خود مجازات شود. در ايران حق كاپيتولاسيون اولين بار در معاهده تركمنچاي به روسيه داده شد. در زمان محمد رضا پهلوي ، در تاريخ 13 مهرماه 1343 براي مستشاران و تبعه آمريكا چنين مصونيتي تصويب شد. امام خميني رحمه الله عليه در برابر اين قانون خفت بار ، عكس العمل سختي نشان داد. سرانجام ، پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي در تاريخ 23 ارديبهشت 1358 حق كاپيتولاسيون براي هميشه و به طور نهايي لغو شد.