ولايت

تظاهرات ديماه 1356، و از آن روز حركت انقلاب شتاب گرفت...

شهادت آيت ‌ا... سيد مصطفي خميني در آبان 1356 را مي‌ توان آغاز قيام عمومي مردم دانست. مجالس يادبود در سرتاسر كشور برگزار و در آن، تظاهرات گسترده عليه رژيم شاه بپا شد و امام (ره) به عنوان رهبر حركت اسلامي علناً مطرح گرديد. از اين رو دستگاه حاكم و بويژه شخص شاه بر آن شد با نوشتن مقاله‌اي با صراحت به آن بزرگوار توهين نمايد.

در اواسط دي ماه 1356، پيك دربار نامه ممهور به مهر دربار را به داريوش همايون، وزير اطلاعات و جهانگردي داد و او نامه را جهت انتشار به روزنامه اطلاعات داد. مسعودي صاحب امتياز روزنامه، مفاد مقاله‌ را براي آينده روزنامه خطرناك يافت و نگران واكنش علما و روحانيون شد. اما در تماس‌هايي كه با وزير اطلاعات و جهانگردي و نخست وزير وقت (آموزگار) گرفت، دريافت كه برخي از مفاد تند و تحريك آميز آن به خواست شخص شاه در مقاله آمده است.
در اين مقاله – كه نويسنده آن «احمد رشيدي مطلق» ذكر شده بود – به طور صريح بي‌ حجابي را فضيلت و حجاب، كهنه پرستي و ارتجاع معرفي و به ساحت مقدس امام (ره) اهانت، و قيام 15 خرداد 1342، توطئه استعمار سرخ و سياه معرفي شده بود. با پخش روزنامه اطلاعات و رسيدن آن به شهر قم، اولين واكنش‌ها آغاز شد. مدرسين حوزه علميه قم در بيت آيت ‌ا... حسين نوري گرد آمدند تا اقدامي هماهنگ داشته باشند و پس از بررسي تصميم گرفته شد تا هجدهم دي درس‌هاي حوزه تعطيل شود.
صبح هجدهم دي، طلاب با تشكيل اجتماع بزرگي، تظاهرات و راهپيمايي خود را آرام به سوي منازل مراجع آغاز كردند و با تجمع در مقابل منازل ايشان با دادن شعارهايي به حمايت از امام (ره) پرداختند. نيروهاي امنيتي با يورش به صف تظاهركنندگان سعي در متفرق نمودن و ممانعت از راهپيمايي كردند. عده‌اي از طلاب در مقابل بيت آيت‌ ا... العظمي گلپايگاني تجمع كردند و معظم‌له طي سخناني فرمودند:

«اينها به آن آقا (امام خميني) توهين نكردند. اينها به ما توهين كردند، براي اينكه اينها با اين كارشان نشان دادند و خواستند بگويند كه آن آقا (امام خميني) با ما مخالف است و مفهوم حرفشان اين است كه ما با اينها (رژيم شاه) موافقيم. اينكه ما با اينها موافقيم، توهين به ماست. ما در گذشته با اينها مخالف بوده‌ايم و در آينده نيز مخالف خواهيم بود».
سپس راهپيمايان به سمت منزل علامه طباطبايي، منزل و مدرسه آيت ‌ا... مكارم شيرازي و منزل آيت ‌ا... وحيد خراساني رفتند و هر يك به نوبه خود براي مردم سخنراني كردند.  بازاريان قم با مشاهده حركت حوزه علميه تصميم به تعطيلي مغازه‌هاي خود در 19 دي گرفتند.
روز نوزدهم دي ماه ساواك و شهرباني به كمك نيروهاي كمكي كه از تهران وارد شده بودند، در سطح شهر، بويژه در حوالي مدارس علميه و مرقد حضرت معصومه (س) متمركز شدند. اقشار مختلف مردم و طلاب در ميدان آستانه تجمع كردند و باز راهپيمايي به سوي منازل بزرگان حوزه آغاز شد. ابتدا به بيت آيت ‌ا... ميرزا هاشم آملي رفتند. آيت ‌ا... آملي طي سخناني به بيان عظمت و شخصيت فوق‌العاده امام (ره) پرداخت و هيأت حاكمه و رژيم پهلوي را مورد نفرت روحانيت و ملت قلمداد كرد. نيروهاي رژيم با آرايش ضد شورش و نفربرهاي نظامي در خيابان‌ها آماده شده بودند.
هنگام عصر مردم و طلاب اجتماع نموده، و به طرف منزل آيت ‌ا... نوري حركت كردند. سپس در حالي كه جمعيت مي‌خواستند از طريق خيابان ساحلي به منازل آيات سلطاني طباطبائي و مشكيني بروند، يكي از مأمورين شيشه بانك صادرات را شكست و به همين بهانه اسلحه‌ها به طرف مردم نشانه‌گيري و تيراندازي شروع شد. با به زمين افتادن تعدادي از مردم، جمعيت در كوچه‌هاي اطراف پناه گرفتند و با هر آنچه كه به دست مي‌آوردند، مقابل مأموران مسلح رژيم ايستادند. جنگ و گريز تا ساعاتي از شب ادامه يافت.
دراين روز دست كم شش نفر شهيد و ده‌ها تن زخمي شدند. بعد از اين حادثه، طلاب و علماي قم با انتشار اعلاميه‌‌اي اين سؤال را مطرح كردند كه آيا فضاي باز سياسي به اين معناست كه اگر كساني به مطالب غير واقعي روزنامه اعتراض كنند، بايد با گلوله پاسخ بگيرند؟
با قيام قم،‌ آهنگ حركت انقلاب با محتواي كاملاً اسلامي شتاب فزاينده و گسترده ‌تري به خود گرفت و رهبري امام (ره) به عنوان نقش اصلي مبارزه با رژيم شاه ظاهر شد.