ولايت

علم الهدی دانش هایی فراهم کرد که دیگری نکرد، فضائلی به دست آورد که خود در آن یگانه بود، هر دو سوی مجد را از علم و سیادت برگرفت. فضلش مورد اجماع، مخالف و موافق بدانش او اعتراف داشتند کسی در علم فقه و اصول کلام و صرف و نحو ادبیات عرب لغت و فنون شعری بپایه او نرسد. تمام فضلا و دانشمندان عرب و عجم از جملات فصیح او متحیر، گوئی سیبویه همه زمان ها است و سبحان قرن چهارم توأم با حکمت لقمان و زهد سلمان.

چون سید مرتضی به درس مفید حاضر گشت، مفید به احترام او از جا بر می خاست و گاه کرسی درس خود بدو میداد و از بیان و تقریر او نشاط کرده و در جلوی او بر روی مبارکش لبخند شادی می زد که گوئی سیمای معصومین علیهم السلام میدید. پس از مفید بیست و سه سال چون پیام آوری به زمان خویش بر کرسی درس و زعامت بنشست و مکتب جدش صادق آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم را مجدد گشت و چون شیخ طوسی ها که پس از او استاد عصر خویشند به جهان اسلام تحویل داد.

سید، زعیم الشیعه، نقیب علویین، بزرگواری بخشنده و ایثارگر بود و از خوان احسان و کرمش مخالف و موافق بهره مند می شدند. دانشجویان را به فراخور استعداد و لیاقت شهریه می پرداخت. سید در مسیر تثبیت کرسی فقه شیعه جدیتی زیاد نمود و از مال و جان در این راه دریغ نداشت. کتب او بی شمار و کتابخانه او در عصر خود بی نظیر بود. پس از وفاتش هشتاد هزار جلد کتاب خطی که بعضی به خط مبارک خود او بود، برای فضلا از خود بجا گذاشت و برای همیشه وقف دانشجویان نمود. آثار و تصنیفات او زیاد است که اهم آنها عبارتند از: شافی، غرر و درر، ذریعه، رساله باهره فی عترة الطاهرة، تنزیه الانبیاء، آمالی، علم و عمل، تقریب الاصول، مخلص، نقض، انصاف، اتقاذ البشر، حجیت اجماع، ذخیره، ذریعه، شیب و شاب، شهاب و شیب، برق، تبتع ابیات، مقنع، علم ادب، تفسیر الآیات،... تفسیر سوره حمد، تفسیر سوره بقره، تفسیر خطبه شقشقیه، درر و فواید، علم و ادب، جبر و قدر، طیف و خیال، مسائل = مصریه، ناصریه، خلافیه، صبیه، ناصریات...

سید به سال سیصد و پنجاه و پنج به جهان دیده گشود و در بیست و پنجم ربیع الاول چهارصد و سی و شش قمری جهان فانی را وداع گفت و جسد او را پس از مدتی کنار ابراهیم مجاب در حرم مطهر سیدالشهداء ارواحنا فداه مدفون نمودند. روح متعالی اش با سید شهدای عالم (ع) محشور باد.